Ստեփան Զորյան

Գրող, ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս Ստեփան Զորյանը, խորապես կապված լինելով ազգային կյանքին ու մշակույթին, իր 

արվեստում համադրել է նաև եվրոպական ու ռուսական 

ռեալիզմի լավագույն ավանդույթները: Նրա ստեղծագործություններն աչքի են ընկնում ձևի նորությամբ և սեղմ շարադրանքով:

 

Կենսագրություն

 

Ստեփան  Զորյան (Առաքելյան)Եղիայի ծնվել է՝1889թ.-ի սեպտեմբերի 15-ին Վանաձորում, նահապետական գյուղացու ընտանիքում։Ավարտել է ծննդավայրի ռուսական դպրոցը: 1906 թ-ին մեկնել է Թիֆլիս:

 

 

 

Ստեղծագործական աշխատանք

1919 թ-ին տեղափոխվել է Երևան. աշխատել է ՀԽՍՀ լուսժողկոմատում (1922–25 թթ.), ընտրվել Կենտգործկոմի անդամ (1929–37 թթ.), եղել Հայաստանի գրողների միության վարչության քարտուղար (1950–54 թթ.): Գրողը մեծ ճանաչման է հասել «Ցանկապատ» (1923 թ.) և «Պատերազմը» (1925 թ.) պատմվածքների ժողովածուներով: Զորյանի ստեղծագործությունների հիման վրա նկարահանվել են «Ջրհորի մոտ» (1970 թ.), «Հեղկոմի նախագահը» (1977 թ.), «Խնձորի այգին» (1985 թ.) գեղարվեստական կինոնկարները:1944 թ-ին Զորյանը լույս է ընծայել «Պապ թագավոր» պատմավեպը:

 

 

Ստեղծագործութըուններ

Ստեղծագործությունների ժամանակագրություն

• 1909 թ «Լումա» ամսագրում տպագրել է «Քաղցածները» պատմվածքը։
• 1918 թ լույս է տեսել առաջին ժողովածուն «Տխուր մարդիկ» խորագրով։
• 1940—1954 թթ. լույս է տեսել երկերի վեցհատորյակը։
• 1944 թ. լույս է տեսել «Պապ թագավոր» պատմավեպը։
• 1959 թ. լույս է տեսել «Հայոց բերդ» պատմավեպը։
• 1960—1964 թթ. լույս է տեսել երկերի տասհատորյակը։
• 1967 թ. լույս է տեսել «Վարազդատ» պատմավեպը։
• 1974—1977 թթ. լույս է տեսել երկերի հինգհատորյակը՝ ռուսերեն։
• 1977—1990 թթ. լույս է տեսել երկերի ակադեմիական տասներկուհատորյակը

Երկերի մատենագիտություն

• Տխուր մարդիկ (պատմվածքներ), Թիֆլիս, 1918, 172 էջ:
• Ցանկապատ (պատմվածքներ), Յերևան, 1923, 164 էջ:
• Հազարան բլբուլ, Յերևան, 1925, 45 էջ:
• Պատերազմը (պատմվածքներ), Յերևան, 1925, 228 էջ:
• Գրադարանի աղջիկը, Յերևան, 1926, 100 էջ:
• Հեղկոմի նախագահը, Յերևան, 1926, 54 էջ:
• Ցանկապատ (պատմվածքներ), Յերևան, 1926, 278 էջ:
• Կրակ, Յերևան, 1927, 268 էջ:
• Խուժան Արշոն, Յերևան, 1928, 80 էջ:
• Առաջին օրեր, Յերևան, 1930, 274 էջ:
• Վարդաձորի կոմունը, Յերևան, 1930, 128 էջ:
• Նովելներ, հատ. 1, Յերևան, 1931, 320 էջ:
• Սպիտակ քաղաքը, Յերևան, 1932, 185 էջ:
• Գրադարանի աղջիկը, Յերևան, 1934, 96 էջ:
• Ձմռան գիշեր (պատմվածքներ), Յերևան, 1935, 228 էջ:
• Մի կյանքի պատմություն, գիրք Ա, Յերևան, 1935, 352 էջ:
• Սև Սեթոն, Յերևան, 1935, 96 էջ:
• Կարմիր արագիլ (պատմվածքներ), Յերևան, 1936, 232 էջ:
• Հազարան բլբուլ, Յերևան, 1937, 41 էջ:
• Տնորհնեք յեւ ուրիշ պատմվածքներ, Յերևան, 1937, 52 էջ:
• Պատմուածքներ, Փարիզ, 1938, 80 էջ:
• Մի կյանքի պատմություն, գիրք 1–2, Յերևան, 1939, 452 էջ:
• Պատմուածքներ, Փարիզ, 1939, 78 էջ:
• Մի կյանքի պատմություն, հատ. 1, Երևան, 1940, 248 էջ:
• Ընտիր յերկեր, հատ. 1. Պատմվածքներ, Յերևան, 1940, 528 էջ:
• Հեքիաթներ, Երևան, 1941, 104 էջ:
• Պապ թագավոր, Երևան, 1944, 708 էջ:
• Փոքրիկ պատմվածքներ, Երևան, 1944, 92 էջ:
• Պարզ հոգիներ (պատմվածքներ), Երևան, 1945, 72 էջ:
• Ընտիր երկեր, հատ. 2. Մահից ուժեղ, Պատերազմը, Ծանր ժամեր, Երևան, 1946, 548 էջ:
• Մեղքը, Գահիրէ, 1946, 48 էջ:
• Ընտիր երկեր, հատ. 3. Առաջին օրեր, Սպիտակ քաղաքը, Կյանքի ձայնը, Երևան, 1947, 484 էջ:
• Ընտիր երկեր, հատ. 4. Մի կյանքի պատմություն, Երևան, 1948, 492 էջ:
• Մի կեանքի պատմութիւն, Պէյրութ, 1949, 524 էջ:
• Պապ թագավոր, մաս Ա, Փարիզ, 1950, 381 էջ:
• Պապ թագավոր, մաս Բ, Փարիզ, 1950, 292 էջ:
• Պապ թագավոր, մաս Գ, Փարիզ, 1951, 276 էջ:
• Ընտիր երկեր, հատ. 5. Պարզ հոգիներ, Զրույցներ, Հեքիաթներ, Երևան, 1951, 416 էջ:
• Պապ թագավոր, Հալէպ, 1951, 696 էջ:
• Սարաշենի տղաները, Երևան, 1951, 129 էջ:
• Մեր ծանոթները, Երևան, 1952, 176 էջ:
• Գրադարանի աղջիկը: Հեղկոմի նախագահը, Երևան, 1954, 92 էջ:
• Ընտիր երկեր, հատ. 6. Պապ թագավոր, Երևան, 1954, 648 էջ:
• Մի կյանքի պատմություն, գիրք 1–2, Երևան, 1955, 440 էջ:
• Ծանր ժամեր, Գահիրէ, 1957, 214 էջ:
• Հեքիաթներ, Երևան, 1957, 148 էջ:
• Պապ թագավոր, Երևան, 1957, 646 էջ:
• Գրադարանի աղջիկը, Երևան, 1958, 58 էջ:
• Հուշերի գիրք, Երևան, 1958, 348 էջ:
• Հայոց բերդը, Երևան, 1959, 576 էջ:
• Հայոց բերդը, Պէյրութ, 1960, 520 էջ:
• Սավառնող դրոշ (պատմվածքներ), Երևան, 1960, 288 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 1. Տխուր մարդիկ, Ցանկապատ, Խնձորի այգին, Երևան, 1960, 500 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 2. Կրակներ, Հռոմեական, Պատերազմը, Երևան, 1960, 524 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 3. Մի կյանքի պատմություն, Կապիտան Երամ, Երևան, 1961, 524 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 4. Գրադարանի աղջիկը, Սպիտակ քաղաքը, Կյանքի ձայնը, Երևան, 1961, 552 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 5. Պարզ հոգիներ, Պատկերներ, Սարաշենի տղաները, Ակնարկներ, Երևան, 1962, 528 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 6. Հայոց բերդը, Երևան, 1962, 568 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 7. Պապ թագավոր, Երևան, 1962, 716 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 8. Ամիրյանի ընտանիքը, Երևան, 1963, 484 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 9. Զրույցներ, Պատմվածքներ, Հեքիաթներ, Երևան, 1963, 560 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 10. Հուշեր, Ուրվագծեր, Հոդվածներ, Ինքնակենսագրություն, Երևան, 1964, 564 էջ:
• Առաջին օրեր, Երևան, 1967, 120 էջ:
• Հեղկոմի նախագահը: Գրադարանի աղջիկը: Գելի ճուտը, Երևան, 1967, 120 էջ:
• Վարազդատ, Երևան, 1967, 444 էջ:
• Իմ Թումանյանը (հոդվածներ, ելույթներ, հուշեր), Երևան, 1969, 121 էջ:
• Հին ծանոթներ, Երևան, 1969, 292 էջ:
• Մեր ծանոթները, Երևան, 1977, 268 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 1. Ինքնակենսագրական նոթեր, Ցանկապատ, Խնձորի այգին, Տխուր մարդիկ, Երևան, 1977, 524 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 2. Կրակներ, Պատերազմը, Պատմվածքներ, Երևան, 1978, 616 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 3.  Հռոմեական, Կապիտան Երամ, Մի կյանքի պատմություն, Երևան, 1979, 588 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 4. Առաջին օրեր, Ամիրյանի ընտանիքը, Երևան, 1980, 624 էջ:
• Պատմվածքներ, Երևան, 1980, 360 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 5. Վարդաձորի կոմունը, Սպիտակ քաղաքը, Կյանքի ձայնը, Պարզ հոգիներ, Պատկերներ, Երևան, 1981, 736 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 6. Զրույցներ, Մանրավեպեր, Մեր ծանոթները, Սարաշենի տղաները, Մեր բակի մարդիկ, Հեքիաթներ, Երևան, 1982, 584 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 7. Հայոց բերդը, Երևան, 1982, 560 էջ:
• Պապ թագավոր, Պէյրութ, 1982, 744 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 8. Պապ թագավոր, Երևան, 1983, 704 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 9. Վարազդատ, Սմբատ Բագրատունի, Երևան, 1983, 480 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 10. Պատմվածքներ, Պատկերներ, Զրույցներ, Նամակներ իմ տատին, Անտիպ և անավարտ էջեր, Առաջին քայլեր, Երևան, 1985, 664 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 11. Հուշեր, Դեմքեր և դեպքեր, Ակնարկներ, Երևան, 1985, 560 էջ:
• Մի կյանքի պատմություն, Երևան, 1988, 428 էջ:
• Պապ թագավոր, Երևան, 1989, 576 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 12. Ուրվագծեր, Տասնամյակների միջով (հոդվածներ), Երևան, 1990, 624 էջ:
• Հուշերի գիրք, Երևան, 1991, 336 էջ:
• Եռագույն ճանապարհ (անտիպ էջեր), Երևան, 2007, 372 էջ:
• Սրտի մտոք և հարգանոք (նամակներ, ընծայագրեր, նյութեր գրողի անձնական արխիվից), Երևան, 2010, 320 էջ:
• Պատմվածքներ և վիպակներ, Երևան, 2012, 436 էջ:
• Ստեղծագործությունների ժողովածու, Երևան, 2012, 312 էջ:
• Մահամնա (անտիպ նյութերի ժողովածու), Երևան, 2013, 336 էջ:

Գրականություն

• Սուրեն Աղաբաբյան, Ստեփան Զորյան, Երևան, ՀԱԱՀ ԳԱ, 1955, 207 էջ։
• Սովետահայ գրականության պատմություն, առաջին հատոր (1917-1941, հատորում զետեղված է «Ստեփան Զորյան» հոդվածը, որը գրել է Սուրեն Աղաբաբյանը), Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1961, 800 էջ։
• Սուրեն Աղաբաբյան, Ստեփան Զորյան, Երևան, «Սովետական գրող», 1976, 108 էջ։
• Խորեն Սարգսյան, Ստեփան Զարյան, 1960, 327 էջ։
• Աղբալեան Ն., Հառաջաբան Ստ. Զորեանի «Տխուր մարդիկ» հատորին, Ամբողջական երկեր, հ. 2, Բեյրութ, 1966։
• Ափինյան Ա., Ստեփան Զորյանը և ռուս գրականությունը, Ե., 1988։
• Մկրտչյան Հ., Ստեփան Զորյան, Ե., 1977։
• Սարգսյան Խ., Տասական թվականներ, Ե., 1960։

• Տխուր մարդիկ (պատմվածքներ), Թիֆլիս, 1918, 172 էջ:
• Ցանկապատ (պատմվածքներ), Յերևան, 1923, 164 էջ:
• Հազարան բլբուլ, Յերևան, 1925, 45 էջ:
• Պատերազմը (պատմվածքներ), Յերևան, 1925, 228 էջ:
• Գրադարանի աղջիկը, Յերևան, 1926, 100 էջ:
• Հեղկոմի նախագահը, Յերևան, 1926, 54 էջ:
• Ցանկապատ (պատմվածքներ), Յերևան, 1926, 278 էջ:
• Կրակ, Յերևան, 1927, 268 էջ:
• Խուժան Արշոն, Յերևան, 1928, 80 էջ:
• Առաջին օրեր, Յերևան, 1930, 274 էջ:
• Վարդաձորի կոմունը, Յերևան, 1930, 128 էջ:
• Նովելներ, հատ. 1, Յերևան, 1931, 320 էջ:
• Սպիտակ քաղաքը, Յերևան, 1932, 185 էջ:
• Գրադարանի աղջիկը, Յերևան, 1934, 96 էջ:
• Ձմռան գիշեր (պատմվածքներ), Յերևան, 1935, 228 էջ:
• Մի կյանքի պատմություն, գիրք Ա, Յերևան, 1935, 352 էջ:
• Սև Սեթոն, Յերևան, 1935, 96 էջ:
• Կարմիր արագիլ (պատմվածքներ), Յերևան, 1936, 232 էջ:
• Հազարան բլբուլ, Յերևան, 1937, 41 էջ:
• Տնորհնեք յեւ ուրիշ պատմվածքներ, Յերևան, 1937, 52 էջ:
• Պատմուածքներ, Փարիզ, 1938, 80 էջ:
• Մի կյանքի պատմություն, գիրք 1–2, Յերևան, 1939, 452 էջ:
• Պատմուածքներ, Փարիզ, 1939, 78 էջ:
• Մի կյանքի պատմություն, հատ. 1, Երևան, 1940, 248 էջ:
• Ընտիր յերկեր, հատ. 1. Պատմվածքներ, Յերևան, 1940, 528 էջ:
• Հեքիաթներ, Երևան, 1941, 104 էջ:
• Պապ թագավոր, Երևան, 1944, 708 էջ:
• Փոքրիկ պատմվածքներ, Երևան, 1944, 92 էջ:
• Պարզ հոգիներ (պատմվածքներ), Երևան, 1945, 72 էջ:
• Ընտիր երկեր, հատ. 2. Մահից ուժեղ, Պատերազմը, Ծանր ժամեր, Երևան, 1946, 548 էջ:
• Մեղքը, Գահիրէ, 1946, 48 էջ:
• Ընտիր երկեր, հատ. 3. Առաջին օրեր, Սպիտակ քաղաքը, Կյանքի ձայնը, Երևան, 1947, 484 էջ:
• Ընտիր երկեր, հատ. 4. Մի կյանքի պատմություն, Երևան, 1948, 492 էջ:
• Մի կեանքի պատմութիւն, Պէյրութ, 1949, 524 էջ:
• Պապ թագավոր, մաս Ա, Փարիզ, 1950, 381 էջ:
• Պապ թագավոր, մաս Բ, Փարիզ, 1950, 292 էջ:
• Պապ թագավոր, մաս Գ, Փարիզ, 1951, 276 էջ:
• Ընտիր երկեր, հատ. 5. Պարզ հոգիներ, Զրույցներ, Հեքիաթներ, Երևան, 1951, 416 էջ:
• Պապ թագավոր, Հալէպ, 1951, 696 էջ:
• Սարաշենի տղաները, Երևան, 1951, 129 էջ:
• Մեր ծանոթները, Երևան, 1952, 176 էջ:
• Գրադարանի աղջիկը: Հեղկոմի նախագահը, Երևան, 1954, 92 էջ:
• Ընտիր երկեր, հատ. 6. Պապ թագավոր, Երևան, 1954, 648 էջ:
• Մի կյանքի պատմություն, գիրք 1–2, Երևան, 1955, 440 էջ:
• Ծանր ժամեր, Գահիրէ, 1957, 214 էջ:
• Հեքիաթներ, Երևան, 1957, 148 էջ:
• Պապ թագավոր, Երևան, 1957, 646 էջ:
• Գրադարանի աղջիկը, Երևան, 1958, 58 էջ:
• Հուշերի գիրք, Երևան, 1958, 348 էջ:
• Հայոց բերդը, Երևան, 1959, 576 էջ:
• Հայոց բերդը, Պէյրութ, 1960, 520 էջ:
• Սավառնող դրոշ (պատմվածքներ), Երևան, 1960, 288 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 1. Տխուր մարդիկ, Ցանկապատ, Խնձորի այգին, Երևան, 1960, 500 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 2. Կրակներ, Հռոմեական, Պատերազմը, Երևան, 1960, 524 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 3. Մի կյանքի պատմություն, Կապիտան Երամ, Երևան, 1961, 524 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 4. Գրադարանի աղջիկը, Սպիտակ քաղաքը, Կյանքի ձայնը, Երևան, 1961, 552 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 5. Պարզ հոգիներ, Պատկերներ, Սարաշենի տղաները, Ակնարկներ, Երևան, 1962, 528 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 6. Հայոց բերդը, Երևան, 1962, 568 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 7. Պապ թագավոր, Երևան, 1962, 716 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 8. Ամիրյանի ընտանիքը, Երևան, 1963, 484 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 9. Զրույցներ, Պատմվածքներ, Հեքիաթներ, Երևան, 1963, 560 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 10. Հուշեր, Ուրվագծեր, Հոդվածներ, Ինքնակենսագրություն, Երևան, 1964, 564 էջ:
• Առաջին օրեր, Երևան, 1967, 120 էջ:
• Հեղկոմի նախագահը: Գրադարանի աղջիկը: Գելի ճուտը, Երևան, 1967, 120 էջ:
• Վարազդատ, Երևան, 1967, 444 էջ:
• Իմ Թումանյանը (հոդվածներ, ելույթներ, հուշեր), Երևան, 1969, 121 էջ:
• Հին ծանոթներ, Երևան, 1969, 292 էջ:
• Մեր ծանոթները, Երևան, 1977, 268 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 1. Ինքնակենսագրական նոթեր, Ցանկապատ, Խնձորի այգին, Տխուր մարդիկ, Երևան, 1977, 524 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 2. Կրակներ, Պատերազմը, Պատմվածքներ, Երևան, 1978, 616 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 3.  Հռոմեական, Կապիտան Երամ, Մի կյանքի պատմություն, Երևան, 1979, 588 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 4. Առաջին օրեր, Ամիրյանի ընտանիքը, Երևան, 1980, 624 էջ:
• Պատմվածքներ, Երևան, 1980, 360 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 5. Վարդաձորի կոմունը, Սպիտակ քաղաքը, Կյանքի ձայնը, Պարզ հոգիներ, Պատկերներ, Երևան, 1981, 736 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 6. Զրույցներ, Մանրավեպեր, Մեր ծանոթները, Սարաշենի տղաները, Մեր բակի մարդիկ, Հեքիաթներ, Երևան, 1982, 584 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 7. Հայոց բերդը, Երևան, 1982, 560 էջ:
• Պապ թագավոր, Պէյրութ, 1982, 744 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 8. Պապ թագավոր, Երևան, 1983, 704 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 9. Վարազդատ, Սմբատ Բագրատունի, Երևան, 1983, 480 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 10. Պատմվածքներ, Պատկերներ, Զրույցներ, Նամակներ իմ տատին, Անտիպ և անավարտ էջեր, Առաջին քայլեր, Երևան, 1985, 664 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 11. Հուշեր, Դեմքեր և դեպքեր, Ակնարկներ, Երևան, 1985, 560 էջ:
• Մի կյանքի պատմություն, Երևան, 1988, 428 էջ:
• Պապ թագավոր, Երևան, 1989, 576 էջ:
• Երկերի ժողովածու, հատ. 12. Ուրվագծեր, Տասնամյակների միջով (հոդվածներ), Երևան, 1990, 624 էջ:
• Հուշերի գիրք, Երևան, 1991, 336 էջ:
• Եռագույն ճանապարհ (անտիպ էջեր), Երևան, 2007, 372 էջ:
• Սրտի մտոք և հարգանոք (նամակներ, ընծայագրեր, նյութեր գրողի անձնական արխիվից), Երևան, 2010, 320 էջ:
• Պատմվածքներ և վիպակներ, Երևան, 2012, 436 էջ:
• Ստեղծագործությունների ժողովածու, Երևան, 2012, 312 էջ:
• Մահամնա (անտիպ նյութերի ժողովածու), Երևան, 2013, 336 էջ:

Գրականություն

• Սուրեն Աղաբաբյան, Ստեփան Զորյան, Երևան, ՀԱԱՀ ԳԱ, 1955, 207 էջ։
• Սովետահայ գրականության պատմություն, առաջին հատոր (1917-1941, հատորում զետեղված է «Ստեփան Զորյան» հոդվածը, որը գրել է Սուրեն Աղաբաբյանը), Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1961, 800 էջ։
• Սուրեն Աղաբաբյան, Ստեփան Զորյան, Երևան, «Սովետական գրող», 1976, 108 էջ։
• Խորեն Սարգսյան, Ստեփան Զարյան, 1960, 327 էջ։
• Աղբալեան Ն., Հառաջաբան Ստ. Զորեանի «Տխուր մարդիկ» հատորին, Ամբողջական երկեր, հ. 2, Բեյրութ, 1966։
• Ափինյան Ա., Ստեփան Զորյանը և ռուս գրականությունը, Ե., 1988։
• Մկրտչյան Հ., Ստեփան Զորյան, Ե., 1977։
• Սարգսյան Խ., Տասական թվականներ, Ե., 1960։

 

 «Լեզուն իրոք մի գանձ է, որին չի կարող փոխարինել աշխարհի ոչ մի հարստություն: Նա ուրախության պահին բացում է մեր սիրտը, իսկ վատ տրամադրության ժամին նա է սփոփում մեզ…. ուստի իր մայրենի լեզուն վատ իմացողը կես մարդ է, չիմացողը՝ թշվառ, ծառից ընկած մի տերև, որ տարվում է ամեն մի պատահական քամուց»:

Защищено: Ստեփան Զորյան

Это содержимое защищено паролем. Для его просмотра введите, пожалуйста, пароль:

Пароль:

ՎԱՀԱՆ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍԻ ԹՈԹՈՎԵՆՑ

ՎԱՀԱՆ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍԻ ԹՈԹՈՎԵՆՑ (1894-1938)

 

Ծնվել է 1894թ. հուլիսի 18-ին Արևմտյան Հայաստանի Խարբերդ գավառի Մեզիրե քաղաքում: Նախնական կրթությունն ստացել է Խարբերդի ազգային կենտրոնական վարժարանում: Աշակերտական տարիներին Վ.Թոթովենցը խմբագրում Է «Աստղիկ» խմորատիպ ամսաթերթը: Նրա առաջին բանաստեղծությունն է «Արևելյան մամուլում» տպագրվել է  1907թ., Պոլսում «Ավերակ» (1908) և «Սրինգ» (1909) գրքույկները: Մեկուկես տասնամյակի ընթացքում նա գրել է պիեսներ, վեպեր, վիպակներ, տասնյակ պատմ

 

վածքներ, ֆելիետոններ, որոնցից առավել ուշագրավ են «Կյանքը հին հռովմեական ճանապարհի վրա» (Եր., 1933, ռուս. 1963, անգլ. 1971) : Վ.Թոթովենցը զոհ դարձավ ստալինյան բռնարարքներին. բանտարկվել է 1936-ին, 1938-ին գնդակահարվել է: Նրա ստեգծագործությունների հիման վրա են նկարահանվել «Սպիտակ անուրջներ» և «Կտոր մը երկինք» գեղարվեստական կինոնկարները:

Ստեղծագործություննոր՝

«Հովնաթան որդի Երեմիայի» (Եր., 1934)

Առակ բարի սամարացու մասին

Օրենսգետը հարց է տալիս. «Ուսուցի՛չ, ի՞նչ անեմ, որ հավիտենական կյանք ժառանգեմ» ։ Հիսուսը հարցնում է. «Օրենքում ի՞նչ է գրված։ Ինչպե՞ս ես հասկանում»։ Նա ասում է. «Սիրի՛ր քո Հայր Աստծուն քո ամբողջ սրտով, քո ամբողջ հոգով, քո ամբողջ ուժով և քո ամբողջ մտքով և  քո մերձավորին՝ քո անձի պես»։ Հիսուսն այդ մարդուն ասում է. «Ճի՛շտ պատասխանեցիր, վարվիր այդպես և հավիտենական կյանք կստանաս»։ Բայց օրենսգետը, հարցնում է. «Ո՞վ է իմ մերձավորը»:Մի մարդ Երուսաղեմից գնում էր Երիքով և ավազակների ձեռքն ընկավ, որոնք մերկացրին նրան, ծեծեցին ու կիսամեռ թողնելով՝ հեռացան։ Այնպես պատահեց, որ մի քահանա իջնում էր այդ ճանապարհով, բայց երբ տեսավ նրան, ճանապարհի մյուս կողմով անցավ-գնաց։ Այդպես էլ մի ղևտացի, երբ հասավ այնտեղ ու տեսավ նրան, ճանապարհի մյուս կողմով անցավ-գնաց։ Բայց մի սամարացի, որ անցնում էր այդ ճանապարհով, տեսավ նրան ու կարեկցանքով լցվեց, մոտեցավ ու կապեց նրա վերքերը՝ դրանց վրա ձեթ ու գինի լցնելով։ Ապա նրան դրեց իր էշի վրա, բերեց մի իջևանատուն և հոգ տարավ նրա մասին։ Հաջորդ օրը երկու դինար հանեց, տվեց իջևանատիրոջն ու ասաց. «Հոգ տար նրա մասին, իսկ եթե սրանից ավել ծախսես, կվճարեմ քեզ, երբ վերադառնամ»: Ըստ քեզ՝ այս երեքից ո՞ր մեկը մերձավոր եղավ ավազակների ձեռքն ընկած մարդու համար: Օրենսգետը պատասխանեց. «Նա, ով ողորմածաբար վարվեց նրա հետ»: Հիսուսն ասաց նրան. «Գնա և դու էլ այդպես արա»:

 

 

Աղավնիներ

 

Աղավնանմանների կարգի թռչունների այս ընտանիքն ընդգրկում է 297 տեսակ։ Հայաստանում տարածված է 6 տեսակ՝ հոբալը, անտառային աղավնին, սովորական տատրակը, թխակապույտ աղավնին, օղակավոր տատրակը և փոքր տատրակը։ Սրանք վայրի աղավնիներ են, բնակվում են անտառներում։Աղավնիները սնվում են հացազգիների հատիկներով, իսկ ձագերը առաջին օրերին՝ մոր կտնառքում արտադրվող թանձր կաթի կամ ջրիկ կաթնաշոռի նման զանգվածով («աղավնու կաթ» կամ «թռչնի կաթ»), որը մարդիկ հիշատակում են միայն հեքիաթներում։Ինչպես բազմաթիվ թռչուններ, աղավնին նույնպես հայտնի է չուի ընթացքում ճանապարհը ճիշտ գտնելու և նույնիսկ շատ հեռավոր (500 կմ և ավելի) վայրերից տուն վերադառնալու կարողությամբ։

Աղավնիները կարող են ապրել 30 տարուց ավելի՝ կախված այն պայմաններից, որ կստեղծեն նրանց համար մարդիկ:

 Աղավնին կարող է թռչել ուղիղ վերև, ինչը չի ստացվում շա՜տ ու շա՜տ այլ թռչունների մոտ:

Հասուն աղավնու վրա կա գրեթե 10.000 փետուր:

Նա աշխարհում միակ թռչունն է, որ կարող է առանց գլուխը վերև բարձրացնելու կուլ տալ ջուրը:

Շատ սրատես է, կարող է տեսնել 40 կմ հեռավորության վրա:

Բացի այդ, մարդու պես, շատ լավ տարբերում է գույները:

Աղավնիների որոշ տեսակներ կարող են թռչել օրերով՝ ավելի քան 1000 կմ:

 

Այդ հատկության շնորհիվ դեռևս Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ աղավնիների տնայնացված տեսակներն օգտագործել են տեղեկությունները հեռու տարածություններ փոխանցելու համար։ Ճապոնիայում անգամ բուծում էին նոր ցեղի աղավնիներ, որոնք, որպես փոստատար, ընդունակ էին թռչել գիշերը՝ թշնամու գնդակից պաշտպանվելու և ցերեկային գիշատիչ թռչունների զոհը դառնալուց խուսափելու համար։

 

Թևերի երկարությունը՝ 20-27սմ , քաշը՝ 200-650 գ։ Տարածված են Եվրասիայում, Աֆրիկայում և Ամերիկայում։ Առավել տարածված տեսակներից է թխկակապույտ աղավնին։Սպիտակ աղավնին համարվում է խաղաղության խորհրդանիշ։

Գայլեր

Գայլեր (լատ.՝ Canis), կաթնասունների դասի շնազգիների (Canidae) ընտանիքի ցեղ։ Գայլի էգը կոչվում է ճույռ։

Մարմնի երկարությունը 105-160 սմ է, քաշը՝ 32- 50 կգ, հազվադեպ՝ մինչև 76 կգ։ Գայլերն ապրում են ոհմակներով։ Որսին մասնակցում են թե որձերը, թե ճույռերը։ Գայլերը ապրում են զույգերով, ուշ աշնանը և ձմռան սկզբին երբեմն շրջում ոհմակով։ Հղիությունը տևում է 62-65 օր, ունենում 3-13 ձագ։ Սկզբում կերակրում է կաթով, ստամոքսից ետ բերած ծամած մսով, ավելի ուշ՝ որսով։ Ոհմակի բոլոր անդամները կերակրում և խնամում են ձագերին։ Գայլերի կյանքի տևողությունը 15–20 տարի է։

Գայլերը երբեք բաց չեն թողնում ուտելու հնարավորությունը: Ապրելով մոլորակի ամենախստաշունչ վայրերում, նրանք երբեմն ուտում են իրենց վիրավոր կամ հիվանդ ընկերներին: Գիշատիչ կենդանիներ են, ոչինչ անել չես կարող:

Որոշ գայլեր կարող են հասնել մինչև 100 կգ քաշի: Նրանց չափսերը աճում են կախված այն բանից, թե որքանով են հեռու հասարակածից: Արևադարձային գայլերը հաճախ սովորական շների չափ են, բայց ծայր հյուսիսի գայլերը միջինը 60 կգ են կշռում:

 Չնայած, գայլերը չեն համարվում կատաղության գլխավոր տարածողը, բայց նրանք հեշտությամբ վարակվում են ենոտներից ու աղվեսներից,որոնք վարակվելով կատաղությամբ ընկնում    են լեթարգիայի մեջ, գայլերը միանգամից կատաղում են:

Մեծ մասամբ, մարդկանց վրա կատարված հարձակումները հենց դրա ազդեցության տակ են լինում:

Ամերիկայի գայլերը ավելի քիչ են հակված հարձակվել մարդկանց վրա, քան նրանց մյուս ազգակիցները: Պատմական աղբյուրները փաստում են, որ 1580-1830թթ. ընթացքում Ֆրանսիայում գայլերի հարձակման զոհ է դարձել երեք հազար մարդ: Նրանց չեն զիջում նաև Ռուսաստանի ու Հնդկաստանի գայլերը: Իսկ Կանադայի և ԱՄՆ-ի գայլերը՝ հակառակը. շատ քիչ տեղեկություններ կան նմանատիպ դեպքերի մասին:

 

Շնազգիներ

 

 

 

 

ՆՈՐ ՏԱՐԻ (ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ)

Թե ձմռանը, թե ամռանը

Նա ունի կանաչ ճյուղեր,

Հրաշքի է նման տանը `

Տոն է իր հետ նա բերել:

Ճյուղերից կախ արջ ու ոզնի,

Արեւներ ու աստղիկներ,

Թե որ սիրտդ միրգ էլ ուզի,

Կամ թե կոնֆետ `քաղիր, կեր:

Տոնի ծառ է նա իսկական,

Տարեմուտ է, Նոր Տարի,

Հեքիաթի է նման այնքան

Խնդությունը շուրջպարի:

 

****

 

Ձմեռ պապ, տես, չուշանաս,
Նոր տարին է մոտենում,
Քնով չանցնես, մոռանաս,
Թե ես որտեղ եմ մնում:
Երկար եմ քեզ սպասել,
Մի տարի չես երևում,
Անհամբեր եմ ես դարձել,
Որքան տոնն է մոտենում:

Ես արդեն գրագետ եմ,
Նամակ կարող եմ գրել,
Պապիկ,քեզ որտեղ գտնեմ,
Ասեմ ինչ բերես  նվեր:
Բարձիս տակ եմ ես դրել
Նամակը իմ քեզ գրած,
Գիտեմ, քնած կլինեմ,
Երբ  գիշերով մոտս գաս:

****

Ամանորի գիշերը
Հրաշք կատարվեց,
Իմ երազի սպիտակ ձին
Մոտս հայտնվեց:
Լուսե աստղ ճակատին,
Աչքերում` արև,
Ճերմակ բաշը իմ գրկին
Սլացավ վերև:

Շրջեցինք մենք երկուսով
Երկնքում ուրախ,
Արթնացա քնից խաղաղ
Վաղորդյան լույսով:
Ճերմակ ձիս հոգնած ճամփից
Ննջում էր տանը,
Որ չգնա առանց ինձ,
Կապեմ պարանը:

 

****

 

Նոր տարի, նոր տարի

Ձմեռ պապի հետ արի,

Ձյուն լինի, թե `գիժ քամի,

Թող քո ճամփեն զարդարի:

Բեր ինձ նվեր փիղ- շնիկ,

Քաղցրավենիք ու մրգեր,

Կոշկավոր կատու-մկնիկ,

Հեքիաթի գույնով գրքեր:

 

Արի երգով ու պարով,

Մնա մեր տանիքի տակ,

Ասեմ քեզ շնորհավոր `

Ձի ունես ու նոր սահնակ:

 

****

 

Նոր տարի, Նոր Տարի

Թե կարող ես, շուտ արի,

Դու բարի-գալդ բարի,

Արի ինձ ճանապարհի:

Ես հին -դու նոր Ամանոր,

Դու ցանկալին բոլորի,

Ասեմ քեզ շնորհավոր `

Տարի լինես տոների:

 

 

 

 

 

 

Դիր լայկ եւ  բաժանորդագրվեք բլոգին: 

Անկանոն Բայեր

Build              built-կառուցել

Burn            burnt  այրել

Buy             bought  -գնել

Catch          caught-բռնել

Choose       chose -ընտրել

Cut              cut- կտրել

Do               did-անել

Drive           drove-վարել

Drink           drank-խմել

Eat               ate-ուտել

Find            found -գտնել

Fly               flew  -թռչել

Get              got-ստանալ

Go               went -գնալ

Have           had-ունենալ

Hear            heard-լսել

Keep           kept-բռնել

Leave         left-հեռանալ

Lie               lay-պառկել

Make           made -անել

Mistake       mistook-սխալվել

Put              put -դնել,տեղավորել

Read            read-կարդալ

Run             ran -վազել

Say              said-ասել

Sell              sold-գնել

Sit               sat-նստել

See            saw- տեսնել

Sleep           slept-քնել

Speak         spoke -խոսել

Swim           swam -լողալ

Take            took – վերցնել

Tell              told -պատմել

Think          though-մտածել

Teach          taught- ուսուցանել, սովորեցնել

Win            won-հաղթել

Write           wrote -գրել

Բնության թանգարան

Մեր դասարանով ամսի 15-ին մենք այցելեցին բնության թանգարան:

Մեզ բնության թագարանում սովորեցրին օձերի թունավոր և ոչ թունավոր տարբերակները ինչ պես տարբերել: Թունավոր օձերի աչքերը ուղիղ են իսկ ոչ թունավորինը կլորավուն: Ոչ թունավոր օձի գլուխը օվալաձևա, իսկ թունավորինը ոչ օվալաձև: Այսպես սգույշ եղեք օձերից, օձի հանդիպեք չփորձվեք փախնել այլ քարացեք, որովհետև երբ որ դուք քարանաք օձը կմտածի, որ դուք արձան էք և ձեզ կթողնի ու կհեռանա: Բնության թանգարանում շատ գեղեցիկ տարբեր երկրներից ձկներ կաին: Նրանք շատ շատ գեղեցիկ էին: Կաին ձկներ, որ իրենց մարմինը եռանկյունի էր նման: Այն տեղ նաև ոսկեձկնիկներ կաին:

Christmas Greedings

• Christmas is near, and its coming,
  Be merry! Be happy! Have a wonderful Christmas
• May this Christmas bring Peace and Joy for All.
  Happy Christmas
• No Greeting Card To Give..No Sweet Flowers To Send..No Cute Graphics To Forward..Just A LOVING HEART Saying Merry Christmas!
• Celebrate this Christmas like a child. Enjoy the innocent joy of Christmas. Merry Christmas and Happy Holidays.
• Keep your mind and soul beautiful with thoughts of joy, happiness
• Remember This December, That love weighs more than gold
• Christmas is not as much about opening our presents as opening our hearts.
• Jingle the bells and play the music loud, for Santa Claus is coming to town!
• Christmas is a time when kids tell Santa what they want and adults pay for it.